Gdy
zobaczyłam tę okładkę, od razu się w niej zakochałam. Potem przyszła paczka i
się przestraszyłam. Raz, że książka ma 600 stron. Dwa, że to drugi tom serii,
czego wcześniej nie zauważyłam. Zaczęłam czytać i... zatopiłam się w lekturze. Przeniosłam
się na urokliwe uliczki Wilna, o odwiedzeniu którego marzę od dłuższego czasu
(mam nadzieję, że może w przyszłym roku się uda). I razem z główną bohaterką
wędrowałam pomiędzy litewską stolicą a barwnym, nieco tajemniczym Podlasiem.
Była to przepiękna i nad wyraz pouczająca podróż. Chcecie dowiedzieć się,
dlaczego? Zapraszam do przeczytania recenzji.
Niekwestionowaną
główną bohaterką jest Olga, dziewczyna przed trzydziestką (zabijcie, jeśli się
pomyliłam). Wychowana bez matki, przez troskliwego, kochającego ojca, który
jednak nie potrafił, mimo ogromu swej miłości, wypełnić tej dziury, którą
spowodowała matka, porzucając własne dziecko. Olga jest introwertyczką, mającą
bardzo niską samoocenę, czuje się brzydka (choć de facto jest piękną kobietą,
równie zewnętrznie). Całe swe szczęście buduje na prowadzonej przez siebie
niewielkiej księgarni i związku z ukochanym Daliusem, o którego uczuciu marzyła
od dziecka. Względny spokój i stabilizacja, o uzyskanie których po śmierci ojca
nie było łatwo, nagle zostają mocno zachwiane. Jej świat trzęsie się w
posadach. Olga dostaje wypowiedzenie umowy najmu lokalu i ma zaledwie miesiąc,
by zamknąć ukochaną księgarnię – swoje miejsce na ziemi, swój azyl. Na dodatek
związek z Daliusem znalazł się w niezbyt przyjemnym miejscu. Coś jest nie tak,
tylko Olga jeszcze nie do końca wie co i dlaczego.
Wsiada zatem
w samochód i jedzie do wujka, który mieszka na Podlasiu. Wie, że tam znajdzie
ukojenie, dobrą radę, miłość. Chwilę wytchnienia, nawet jeśli sporą część
weekendu spędzi za kółkiem, wszak musi pokonać łącznie około 800 km (w obie
strony). I tak poznajemy kolejne postaci ważne w życiu Olgi. Jej wuja Joachima
i jego pasierba Aleksandra. Oraz Nataszę, odnalezioną przed rokiem siostrę
Olgi. Choć przez całe życie się nie znały, teraz łączy je głęboka przyjaźń i są
ze sobą bardzo blisko.
Akcja się
rozpędza się, kiedy w drodze powrotnej do Wilna, Oldze pęknie opona.
"Zaatakowana" przez wytarzanego w kupie psa, poznaje Leszka i Lorenę.
To oni całkowicie odmienią jej życie. Lori jest osobą z niepełnosprawnością
intelektualną. Bardzo zamkniętą w sobie, nieufną wobec nieznajomych. Opuszczoną
prze matkę. Być może właśnie to podobieństwo tak je do siebie z Olgą zbliża.
Grunt w tym, że Lori do Olgi od pierwsze chwili przylgnie i nie będzie chciała
już żyć bez jej ciągłej obecności w pobliżu. To z kolei popchnie Leszka do
zaproponowania, bezrobotnej bądź co bądź, Oldze pracy w roli opiekunki Loreny.
Pomijam tu cały szereg rozterek, które ma Olga zanim podejmie decyzję i opuści
Wilno, przeprowadzając się do dworu na Jesionce. Szczególnie, że wielokrotnie
jeszcze będzie tę długą trasę pokonywała, co jest pięknym odzwierciedleniem
drogi, jaką przyjdzie jej pokonać w poszukiwaniu samej siebie.
Na 600
stronach książki czeka czytelnika prawdziwa uczta literacka. Powieść napisana
jest pięknym językiem. Akcja toczy się wartko. I dwutorowo, o czym za chwilę.
Jest barwna, magiczna, tajemnicza, mądra. Gąsiorowska ma dar do plastycznego
oddawania tego, o czym opowiada. Widziałam te miejsca, czułam te zapachy,
słyszałam śpiew rusałek… W te zimne i deszczowe dni, w które przyszło mi czytać
"Dwór rusałek" przeniosłam się na budzące się do życia łąki, płynęłam
łódką po lśniącym jeziorze, dotykałam pokrytych rosą czerwonych róż w samym
środku lata. I z bohaterami przeżywałam ich rozterki.
Postaci
przedstawione przez Gąsiorowską to niesamowity wachlarz charakterów,
życiorysów, osobowości. Szczególnie dotyczy to bohaterów współczesnych, ci z
przeszłości zdają się nieco bardziej jednowymiarowi. Introwertyczność Olgi stoi
w opozycji do charakteru i sposobu życia Nataszy. Bezkompromisowość, podłość i
nieumiejętność patrzenia dalej niż na koniuszek własnego nosa matki Daliusa w
opozycji do osobowości jego babci, Soni, która jest ciepłą, przyjazną kobietą,
zawsze gotową nieść pomoc, uczynną i serdeczną. Bardzo różni są również bracia
Leszek i Liam.
Gąsiorowska
porusza wiele ważnych tematów. Nie tylko problem osób z niepełnosprawnością
intelektualną (Lori), samotnych osób starszych (Rasa), ale i osób skrzywdzonych
w dzieciństwie przez tych, którzy najbardziej powinni je chronić (Lori, Olga,
Alicja). To powieść o poszukiwaniu siebie (tutaj też zasługująca na wymienienie
bardzo ważna męska postać Liama) i o dojrzewaniu – do trudnych decyzji, do
miłości, do zamykania pewnych rozdziałów swego życia, co bywa nieprzyjemne i
trudne. To również historia fizycznej podróży w poszukiwaniu rozwiązania
rodzinnej zagadki, która jest jednocześnie piękną metaforą, bo często przecież
poszukiwanie kolei cudzych losów pozwala nam lepiej zrozumieć siebie. Autorka
poruszyła też kwestię
wychodzenia
ze sfer komfortu, co jest szczególnie trudne dla osób skrzywdzonych i mających
niską samoocenę, które zamykają się w swoim "bezpiecznym" świecie.
Wszystko to robi jednak taktownie, nienachalnie. To subtelności, które
dostrzega chyba jedynie uważny czytelni, bądź taki, który się z tymi problemami
na co dzień spotyka.
W
"Dworze rusałek" ogromne znaczenie mają starodawne wierzenia, na co
wskazuje już przecież sam tytuł powieści. Wierzenia słowiańskie wplecione są
jednak bardzo delikatnie, choć przecież stanowią niejako oś wydarzeń. A gdzieś
spomiędzy nich wychylają się do nas postaci z mitologii celtyckiej, które – jak
się okazuje – również mają pewien wpływ na akcję (tu bardzo ładnie wpleciony
został wątek pochodzenia Liama). Czytelnik cały czas zastanawia się (ja
przynajmniej niemal do samego końca zastanawiałam się) na ile rusałki w tej
historii są prawdziwe, a na ile to jedynie wytwór wyobraźni i mitologii.
Opowieść starej Michaliny i to, co ostatecznie spotyka Olgę zdaje się wyjaśniać
te kwestie, za co jestem Autorce wdzięczna – że nie pozostawiła tego wątku
otwartego, niedopowiedzianego.
Teraźniejszość
miesza się w tej powieści z przeszłością, wynika z niej, bohaterowie są w
przeszłości bardzo mocno osadzeni. Stary dwór, nierozwiązane konflikty z
rodzicami, wszystko to sprawia, że od razu dostrzegamy, jak bardzo na człowieka
wpływa przeszłość. Zarówno jego własna, jak i jego bliskich. Wspominałam też,
że akcja "Dworu rusałek" toczy się dwutorowo. Pewnego dnia bowiem
Olga, porządkując staroci na strychu dworu na Jesionce odnajduje stare
pamiętniki Rosalie. Nikt jednak w rodzinie nie wie, kim ta tajemnicza
dziewczyna była. Rozpoczynają się pełne przygód poszukiwania, które zaprowadzą
Olgę do osoby, której z pewnością nie spodziewała się na końcu swej drogi
spotkać. Pamiętnik dziewczyny przedstawi również kolejne tragiczne
postaci, jak choćby jej młodszą siostrę, Alicję, odtrąconą przez ojca i
obwinianą przez niego za śmierć jego ukochanej żony, która zmarła w połogu.
Historia przenosi na do pierwszych lat XX wieku, a jej zakończenie wyciśnie
niejedną łzę z Waszych oczu.
Jeśli mam
mieć jakieś zarzuty wobec powieści, to właśnie będą one dotyczyły pamiętników
Rosalie. Niesamowite, prawda? Przecież ja kocham pamiętniki! A jednak, tym
razem nie uległam ich urokowi. Już spieszę z wyjaśnieniem, dlaczego. Nie przypominają
bowiem pamiętników ani dzienników. Olga znajduje dziesięć grubych kajetów.
Potem je czyta. Z tego, co widzimy można na upartego doliczyć się trzech. Ale
ok, niech będzie. Nie to jest dla nie problematyczne, a fakt, że nie zostały
spisane jako wspomnienie Rosalie, pierwszoosobowa relacja z jej życia, ale jako
jakby druga minipowieść, przez trzecioosobowego narratora. Szkoda, bo odarło
jej to z naturalności. I nie wprowadziło dodatkowych atutów w narracji, które
płyną z wykorzystania tego sposobu opisu rzeczywistości.
Pozostaje
jeszcze jedno ważne przemyślenie, szczególnie dla nas, czytelników, miłośników
książek. Takie klimatyczne miejsca z duszą, jak księgarnia Olgi znikają powoli
z krajobrazu. Trochę się do tego przyczynia każdy z nas, kupując w sieciówkach,
w Internecie. Bo szybciej, bo taniej, bo większy wybór. a jednak łezka się w
oku kręci, kiedy pomyślimy, że za kilka dekad takich miejsc może nie być już
nawet w tak dużych miastach jak stołeczne Wilno.
Nie czytałam
pierwszego tomu (ani żadnej innej książki Gąsiorowskiej), nie wiem, czy są ze
sobą związane, niezależnie jednak od tego, chętnie po niego sięgnę. Z nadzieją,
że jest równie dobrą literaturą – dającą oddech, pozytywny przekaz, a
jednocześnie zmuszającą do głębokich przemyśleń nad życiem, własną osobowością,
drogą, celem...
Szczerze
polecam!
-
